FRANCHİSE SÖZLEŞMELERİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

Franchise sözleşmesi, franchise alanın (franchisee), franchise verene (franchisor) ödemeyi üstlendiği bir bedel ve franchise sistemine dâhil olarak, sistemin konusu olan ürün ya da hizmetin sürümünü, yine sistemin kuralları doğrultusunda sağlaması karşılığında, franchise verenin, franchise sistemine dâhil olan fikri ve sınaî unsurları, franchise alana kullandırma, imaj, isim, marka ve işareti altında, mevcut pazarlama ve organizasyon sistemlerini, ticari ve teknik deneyim ve bilgilerini kullandırmasına dayanan uzun vadeli ve sürekli bir iş ilişkisi olup kendine özgü isimsiz bir sözleşme olarak tanımlanmaktadır.

Faranchise sözleşmesi akdedilmeden önce öncelikle franchise ilişkisine konu marka ürün ve/veya hizmetinin derinlemesine araştırılması gerekmektedir. Nitekim franchisee, franchise ilişkisinin kurulması ile birlikte marka sisteminin içerisine girmekte ve markanın olumlu/ olumsuz koşullarına tabi olmaktadır. Bununla birlikte franchise ilişkisinin kurulması ile birlikte franchisee’dan yüksek mali yatırımlar gerçekleştirmesi, katı kurallara tabi olması ve franchise ilişkisinin izin verdiği ölçüde yaratacılığının körelmesi de söz konusu olabilmektedir.

Bununla birlikte franchisor’un da franchise ilişkisi kuracağı franchisee iyice araştırması ve denetlenmesi, markasını ve tanınırlığını sürdürebilmesi için önem arz etmektedir. Franchisor firmanın sahip olması gereken kriterlerin anlaşma yapılması düşünülen franchisee firmasında da olup olmadığına bakılması gerekmektedir.  Nitekim franchise ilişkisi, büyüme ve iş hacminin artmasını bununla birlikte de verimlilik artışını beraberinde getirmektedir. Yeni pazarlara açılmasına olanak sağlamaktadır. Mal ve hizmetlerin daha geniş kitlelere ulaşmasına, daha hızlı ve selektif bir dağıtımın söz konusu olmasına, sürekli bilgi akışının kontrol edilmesi ve denetlenmesinin zorunluluğuna neden olmaktadır.

Franchise sözleşmesi hazırlanırken de franchise ilişkisinin taraflarının avantajları ve dezavantajları göz önüne alınarak, yatırım ve ulaşılması istenen amaca uygun bir şekilde sözleşme hükümleri içerisinde yer almalıdır. Bu kapsamda franchise ilişkisinin tarafları, tarafların taahhütlerinin nelerden ibaret olduğu, sağlanacak know-how’un şekli ve şartları, sözleşme konusu ürün/hizmet ve sermayenin kullanım durumu, royalty olarak talep edilebilecek bedel, gizlilik ve verilerin korunması, cezai şart hükümleri, tazminatların durumları, sözleşmenin sona erme sebepleri, devir ve münhasırlık hakkı, reklam ve tanıtım faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi ve sınırlı olarak sayılmamış olan çok sayıda koşul ve anlaşılan hükmün sözleşme içerisinde yer aldığından ve tarafların hukuki olarak güvence altında bulunduğundan emin olunarak franchise sözleşmesi akdedilmelidir.

Akdedilen franchise sözleşmesinin yürütülmesinde ve sona ermesinde imzalanan sözleşme hükümleri büyük önem arz etmektedir. Franchise bedelinin sözleşme süresi içerisinde yenilenip yenilenmeyeceği, ciroya bağlı ödeme durumunun varlığı, ülkedeki ekonomik durumun değişkenlik göstermesinin yanında basiretli tacir gibi davranma sorumluluğunun varlığı göz önüne alındığında franchise sözleşmesi akdedilirken alanında uzman bir avukattan hukuki destek alınması tavsiye edilmektedir.